Opublikowane w

Zegar czarnoksiężnika, czyli motyw zegara w literaturze

zegarek

Są tacy, którzy uwielbiają zegarki. Lubią tę ich tajemniczą atmosferę. A jeśli czytają książki, to bardzo często o zegarkach.
Poznajcie 7 książek z motywem czasomierza!

 

1 Sekret zegarmistrza

Bohaterką tej książki jest Lena, która mieszka w pięknym, odziedziczonym po dziadkach dworku na Podlasiu. Życie jej upływa w rytmie starych zegarów, których w starym domu jest mnóstwo. Pewnego dnia dziewczyna odkrywa stary pamiętnik z 1884 roku. Dziennik jest nadpalony, więc trudno z niego cokolwiek przeczytać, ale bohaterka książki nie poddaje się. Autorką pamiętnika jest podobno Emilie de Fleury, ale nic nie wiadomo na pewno. Młoda kobieta udaje się do Francji, aby znaleźć odpowiedź na to pytanie. Jednak grozi jej niebezpieczeństwo, gdyż komuś bardzo zależy na tym, aby rodzinne tajemnice nie wyszły poza rodzinną alkowę.

Co jest zegarmistrzowskiego w tej książce? Atmosfera starych zegarów naściennych. Takich, które miały w sobie duszę.

 

2 Legendarne zegarki. Od Breitlinga do Omegi

Tym razem to nie powieść, ale książka o prawdziwych zegarach i to zegarach największych marek świata – Tissot, Rolex, Patek Philippe, Omega, Breitling czy Cartier. Znawcy czasomierzy pewnie znają te budzące pożądanie nazwy.
Lektura ta pokazuje historię zegarmistrzostwa od lat dwudziestych XX wieku po dzisiejsze czasy. W książce są także piękne zdjęcia.

Co jest zegarmistrzowskiego w tej książce? Przede wszystkim dużo faktów o zegarkach.

 

3 Instytut Regulacji Zegarów

To kolejna fajna książka z zegarem w tytule. Bohater książki, Hayri już od młodości otoczony jest zegarami. W młodości pracował u zegarmistrza, jest spadkobiercą pięknego zegara po ciotce, a w szpitalu psychiatrycznym naprawiał lekarzom i pielęgniarkom czasomierze. Jako dorosły człowiek tworzy organizację Instytut Regulacji Zegarów, która ma zmienić społeczeństwo tureckie. To książka opisująca mieszkańców Turcji i okres transformacji od klimatu nieco zamierzchłego wschodniego po atmosferę nowoczesności, zachodniego stylu myślenia. Wraz z atmosferą starych zegarów zostały przemycone treści polityczno – społeczne.

Co jest zegarmistrzowskiego w tej książce? Zdecydowanie symbolika czasomierzy oddająca przejście od starego do nowego czasu, oddająca transformację społeczeństwa.

 

4 Zegarek z różowego złota

Bohater książki David od dawna kolekcjonuje zegary. Jednak pewnego dnia spotyka kobietę swojego życia i zaczyna marzyć o tym, aby się z nią ożenić i założyć rodzinę. Obiecuje więc Mary Ann, że nigdy jej nie opuści. Jednak, jak to w książkach bywa, pojawiają się komplikacje. To piękna lektura o miłości i przyjaźni. Tłem tej pozycji jest społeczeństwo Stanów Zjednoczonych początku XX wieku i czasy początków wielkich rodów i bogactw. Pojawia się też motyw ogromnej niesprawiedliwości społecznej.

Co jest zegarmistrzowskiego w tej książce? Zegarek jako sentyment, do którego wraca bohater, symbol starych, pięknych czasów.

zegarek

 

5 W poszukiwaniu straconego czasu

To książka bardzo znana, a jeszcze bardziej znany jest jej autor Marcel Proust. Lektura składa się z siedmiu tomów i ma charakter autobiograficzny. Co prawda ani w tytule ani w książce nie pojawia się motyw zegara fizycznego, jednak ma ona wiele wspólnego z czasem. A wszystko za sprawą zabiegu reminiscencji, czyli refleksji o przeszłości. W psychologii reminiscencja jest nieświadomym wspomnieniem, a tutaj Marcel Proust świadomie stosuje zabieg wspominania przeszłości, które to wspomnienie jest wywołane przez jakiś przypadkowy bodziec zewnętrzny, taki jak słynne zamoczenie ciastka magdalenki w herbacie przywołujące wspomnienie smaku. Teoretycy literatury uważają tę książkę za arcydzieło, więc warto ją przeczytać.

Co jest zegarmistrzowskiego w tej książce? Czas przeszły, do którego wielokrotnie wraca autor książki i bohater jednocześnie.

 

6 Lewis Barnavelt na tropie tajemnic. Zegar czarnoksiężnika

Akcja książki zaczyna się w 1948 roku, kiedy dziesięcioletni Lewis Barnavelt zostaje osierocony i trafia do pewnej dziwnej rodziny. Jego opiekunami są ekscentryczny wujek Jonathan i sąsiadka pani Zimmerman. Wkrótce okazuje się, że wujek jest czarodziejem, a dziwny stary dom niegdyś zamieszkiwali pewien czarnoksiężnik Izaak Izard i jego żona wiedźma Selena. Tajemnicą tego domu jest ukryty tu niegdyś zegar, który jest o tyle oryginalny, że odmierza czas do końca świata. Książka cechuje się atmosferą grozy, magii i przygody. Ma bardzo bajkowy charakter, głównie ze względu na motyw dobra ze złem. Na podstawie tej lektury nakręcono film, który zyskał dużo fanów.

Co jest zegarmistrzowskiego w tej książce? Zegar, który nosi w sobie tajemnicę.

 

7 Gdańskie zegary, dzwony i karyliony

To książka o gdańskich zegarach, karylionach i dzwonach. Jest w niej wiele pięknych zdjęć. Lektura jest owocem kilkudziesięciu lat badań na temat zegarów i podsumowaniem doświadczeń autora Andrzeja Januszajtisa zdobytych w czasie prac przy odnowie czasomierza astronomicznego. Jest to książka też dla fanów Gdańska i jego zabytków.

Co jest zegarmistrzowskiego w tej książce? Dużo faktów na temat gdańskich zegarów i wiele pięknych ilustracji przedstawiających czasomierze.

 

Opublikowane w

Przyszłość nie istnieje, czyli… czy filozofowie patrzyli na zegarek?

zegarek

Często patrzymy na zegarek, aby zobaczyć, która godzina. A czy zastanawialiście się nad tym, co kryje się pomiędzy poszczególnymi godzinami i czym właściwie jest czas?
Według Edmunda Husserla czas to świadomość. Z kolei w czasach Platona odczuwano czas tylko jako cykliczny, czyli co roku odradzający się i zgodny z rytmem przyrody. Dopiero judaizm wprowadził czas linearny, czyli zmierzający do jakiegoś wydarzenia w przyszłości.
A co na temat czasu myśleli inni filozofowie i myśliciele?

Czas jest destrukcyjny, czyli wyrzucamy zegary

Dawno, dawno temu w starożytnej Grecji pojęciem czasu zajmował się pewien filozof pitagorejczyk Paron. Przez całe życie rozważał na temat wszechświata i czasu i doszedł do wniosku, że czas jest czymś nieuporządkowanym, powodującym utratę pamięci. Czas jest więc bardziej czymś destrukcyjnym niż twórczym, powoduje ginięcie.
ciekawostka: niektórzy twierdzą, że Paron był postacią fikcyjną.
Czas, który się odradza, czyli zegar słoneczny
Z kolei według Platona czas jest cykliczny, czyli powtarzalny i odradzalny. Czas cykliczny oczywiście jest inspirowany cyklami przyrody. Sens życiu nadają wciąż powracające cykle zdarzeń, na przykład pory roku. Życie ma swój rytm, a przyroda odgrywa w nim bardzo dużą rolę. Taki rodzaj spojrzenia na czas odpowiada zegarom inspirowanym przyrodą, czyli na przykład słonecznym.
ciekawostka: wiara w odradzalny czas przetrwałaby w naszej kulturze do dzisiaj, gdyby nie chrześcijaństwo oddane czasowi linearnemu.

 

Czas jest ruchem

Z kolei Arystoteles utożsamiał czas z ruchem. Czas był więc przejściem od stanu możności, czyli elementu biernego do aktu, czyli jakiegoś ruchu.
ciekawostka – czas według Arystotelesa nie jest więc dany bezpośrednio, ale poznajemy go poprzez ruch. Dlatego też zwolennicy Arystotelesa rozważali problem ruchu i jego zmienności.

zegarek
zegarek

Czas nieuchwytny

Inny filozof, Św. Augustyn mówił, że czas wiąże się z przemijalnością i że jest on bezcenny, nierozłączny ze zmianą. Dzielił czas na zauważalny i nieuchwytny będący teraźniejszością przeszłość będąca czasem pamiętanym i przyszłość jako czas oczekiwany.
ciekawostka: Św. Augustyn uważał też, czas z całą pewnością został stworzony przez Boga.

Czasu nie ma

Z kolei Immanuel Kant – twórca estetyki transcendentalnej, uważał że czas i przestrzeń to formy aprioryczne, czyli dane z góry. I tak jak zmysły dają nam już ukształtowane czasoprzestrzennie wrażenia, tak czas i przestrzeń pokazują nam się jako realne, a w rzeczywistości są jedynie teoretyczne.
ciekawostka: można zatem powiedzieć, że według Kanta czasu w rzeczywistości nie ma.

Przyszłość nie istnieje

Henri Bergson rozróżniał dwie kwestie – z jednej strony istnieje matematyczny czas rozbity na chwile i rozumiany w sposób przestrzenny, a z drugiej strony jest czas rzeczywisty, który jest dzianiem się. Filozof ten uważał też, czas możliwy jest tylko dzięki pamięci, w której gromadzi się przeszłość.
ciekawostka – zdaniem Bergsona przyszłość nie istnieje w żadnym sense. Wszechświat żyje bowiem w sposób twórczy i w każdej chwili powstaje coś nieprzewidywalnego.

Czas to świadomość

Jeszcze inną koncepcję czasu miał niemiecki filozof i matematyk Edmund Husserl. Uważał on, że czas jest tożsamy ze świadomością i w związku z tym źródłem czasu jest sama świadomość. Świadomość ta uobecnia się sobie samej i nadaje sens wszystkiemu. „Ja” objawia się więc sobie samemu za pośrednictwem i pod postacią czasu.
ciekawostka – Husserl był też zagorzałym przeciwnikiem psychologizmu, czyli poglądu zakładającego, że czynniki psychologiczne są determinujące i bardzo ważne.

Czas jest wcześniej od bycia

Niemiecki filozof Martin Heidegger miał jeszcze inną teorię na temat czasu. Uważał on, że czas nie jest obecny ani wewnątrz bytu an na zewnątrz, ani w podmiocie ani w przedmiocie. Czas jest niezależny i jest dużo wcześniej od wszelkiej obiektywności jak i subiektywności.
ciekawostka: podstawą filozofii Heideggera jest problem bycia, czyli egzystencja człowieka.

Czas odległy

Ciekawą filozofię na temat czasu miał niemiecki poeta Johann Wolfgang von Goethe. Wprowadził on do kultury pojęcie „przeszłości absolutnej”, który to temat podjął z kolei rosyjski literaturoznawca Michaił Bachtin. Chodzi tutaj o stosunek czasowy różnych społeczeństw do mitu. Akcją mitu jest przeszłość całkowicie oderwana od teraźniejszości, bardzo odległa i odcięta od współczesności.
ciekawostka: ostatnie słowa Goethego przed śmiercią brzmiały: „więcej światła”.

Czas linearny

Linearne odczucie czasu, zupełnie inne od cyklicznego, zaczęło mieć miejsce w naszej kulturze wraz z pojawieniem się judaizmu, czyli żydowskiej religii narodowej. Judaizm wprowadził więc do kultury system światopoglądowy, który po raz pierwszy opisywał świat nie jako odradzający się w kółko ale jako zmierzający do pewnych zdarzeń w przyszłości. Takim zdarzeniem mogło być na przykład nadejście mesjasza.
ciekawostka: chrześcijaństwo nadało nowy sens czasowi linearnemu, dzieląc go na ten przed narodzeniem Jezusa Chrystusa i po nim. Chrześcijaństwo wyznaczyło też inne wydarzenie docelowe, takie jak Sąd Ostateczny.